Exemplo de comentario

Este vaise i aquel vaise….

Este vaise i aquel vaise,
e todos, todos se van,
Galicia, sin homes quedas
que te poidan traballar.
Tés, en cambio, orfos e orfas
e campos de soledad,
e nais que non teñen fillos
e fillos que non tén pais.
E tés corazóns que sufren
longas ausencias mortás,
viudas de vivos e mortos
que ninguén consolará.

1.     Análise intratextual

1.1.  Análise do fondo ou do contido

1.1.1        Tema central

O tema central é a emigración.

1.1.2. Tema(s)  secundario(s)

Abandono e desolación de Galicia e dos seus habitantes.

1.1.2        Argumento

Trata da situación dos que quedan en Galicia e non dos que marchan. O motivo do abandono, que non se explicita, só pode ser a emigración. Realmente, poderiamos dicir que non existen temas secundarios porque estes son unha concretación que integra e complementa o tema central. Así, a desoladora situación de Galicia maniféstase a través do abandono da terra, dos fillos, das nais, das mulleres e mesmo do conxunto dos que quedan. O tema do abandono da terra aparece mediante a falta de homes que a traballen e mesmo que a habiten. O tema do abandono dos fillos que quedan sen pais é paralelo ao das nais, que quedan sen fillos; de maneira semellante aparece o das mulleres, que quedan sen homes. Ambiguamente, de non consideralos referidos en exclsiva ás “viúvas”, os “corazóns que sofren longas ausencias mortás” poderían encarnar ao conxunto dos que quedan no desamparo material e na angustia afectiva.

Con isto, o texto non fai máis que unha reivindicación social. Por que a xente emigra de Galicia? Por que se dá esta situación nunha terra que pode dar de comer aos seus fillos? Así que o autor ou autora do texto o que pretende é facer unha denuncia social do que ocorre ao seu arredor, e o que subxace debaixo da tristura do poema é unha fonda conmoción e solidariedade cos que sofren esa situación.

O texto pretende expresar un contido urxente e intenso dun xeito sinxelo e comprensible, que non sacrifique ningunha cuestión de fondo por razóns de forma. Nos dous versos iniciais, descríbese o motivo de todas as situacións que seguen: o éxodo migratorio. A partir de aquí, enumera as súas consecuencias acumulando os desastres que tal feito determina nos que quedan. Nos dous versos seguintes refírese ao traballo abandonado. Na segunda cuarteta, aos suxeitos físicos do abandono. Na terceira, á dor psíquica que produce: sufrimento, desolación, desconsolo.

1.2.  Análise da forma ou da expresión.

O poema non está dividido en estrofas, xa que despois dos puntos non hai ningún tipo de espaciado. Só ao comezo do mesmo, o primeiro verso deixa un espazo.

Os versos son octosílabos, cun ritmo moi popular. A rima é asoante nos pares, deixando os impares libres, o que lle dá tamén ese carácter popular do que falabamos. Esta rima asoante concede máis liberdade ao pensamento e convértese nun xeito de chegar mellor aos posibles lectores da época. Aínda que non estea dividida en estrofas, parecen tres cuartetas, é dicir, cantares populares, moi comúns nesta época..

O poema componse basicamente de verbos e substantivos. Os catros primeiros versos, relativos á marcha e ao abandono do traballo, terminan xustamente cunha forma verbal. Os catro seguintes, referidos aos que quedan, terminan todos en substantivo. Os catro últimos alternan o seu final entre dous verbos, un substantivo e un adxectivo. Ademais, os catro primeiros comezan as dúas oracións que compoñen con pronome e con nome. A oración que forma os catros seguintes e a que compón os catro últimos comezan con verbos, pola contra. O adxectivo escasea en todo o poema, agás no verso 10, para recalcar de maneira apreciativa a interminable e angustiosa desolación do abandono, empregando a anteposición e a posposición adxectiva ao mesmo tempo.

En canto ás figuras literarias, hai un hipérbato en “sen homes quedas”; elisión no verso 11 de “e tes”, explícito dous versos antes. Os máis comúns débense á recorrencia e adición, coma se se quixese recalcar machaconamente a reiterada e interminable marcha dos homes de Galicia, por iso está cheo de anáforas e mesmo a polisíndeto dos versos 6 ao 9. Hai tamén un paralelismo anafórico entre os versos 7 e 8; reitéranse abundantemente os mesmo verbos e nomes en distintas flexións; igual ocorre coa enumeración que pretende recalcar o número dos que marchan (“este, aquel, todos”). Metáfora no penúltimo verso en “campos de soledad”. Hipérbole en “sin homes quedas”. Prosopopeia en “ausencias mortás”. Gradación que parte do particular (“este”) á totalidade (“todos”) e á xeralidade abstracta (“Galicia”).

Presenta castelanismos, como o feito de teren tiles os pronomes demostrativos, “soledad”, “sufren”, “viudas”. Dialectalismo en “mortás”, “i”. Vulgarismo en “ten”.

O emisor está ausente, fóra do texto, omnisciente. Emprégase a segunda persoa do singular. O receptor é Galicia, pois é unha apelación constante ao noso país. Non existe ningún personaxe concreto ademais deste xenérico Galicia, protagonista e receptor personificado do texto.

O tempo maniféstase na súa orde lineal e continua. Pártese dun presente para rematar cun futuro. O tempo amósase rápido nos dous primeiros versos que reflicten a marcha colectiva, resultando lento nos seguintes, que describen os efectos producidos pola marcha.

O espazo externo é real e localizable xeograficamente: Galicia no seu medio rural e nos seus ámbitos de traballo. A acción non chega a saír de Galicia posto que non se segue a peripecia dos emigrantes senón a desolación dos abandonados; é pois un espazo estático ou inmóbil.