O PRONOME PERSOAL: Os dativos de solidariedade e de interese

Os dativos de solidariedade e de interese

Baixo esta denominación englóbanse dous usos expletivos (que completan a frase sen seren necesarios para o seu sentido) dos pronomes átonos de CI. Estes pronomes non desempeñan ningunha función sintáctica, non realizan nin reciben a acción verbal, polo que, se se eliminan, non se altera substancialmente o significado do enunciado.

DATIVO DE SOLIDARIEDADE

Co seu uso o falante tenta implicar ao interlocutor nos feitos narrados ou na opinión expresada. Introdúceo na mensaxe coma se participase do dito polo emisor para implicalo máis e provocar nel unha actitude proclive á posición do emisor. Aparece só en rexistros coloquiais e denota certa afectividade.

Formas                                       un interlocutor                varios interlocutores

Tratamentos familiar                        che                                           vos

Tratamento de cortesía                     lle                                             lles

Estache ben  esta película.

Élle(s) verdade o que din.

Non che me gusta nada ese vestido.

Quédanchelle ben eses zapatos.

A súa identificación é doada porque non existe en castelán, co que ao traducir a frase a ese idioma, non pode aparecer, e ademais se o extraemos da oración, esta non altera substancialmente o seu significado.

Ás veces, aínda que raramente, poden aparecer dúas formas de solidariedade no mesmo enunciado; delas, unha ten que ser “che”: “Échevos unha boa oportunidade”.

DATIVO DE INTERESE

Este pronome refírese a unha persoa –con frecuencia o propio emisor- que, sen participar na acción verbal, ten un interese nela porque lle ocasiona un beneficio ou prexuízo, é dicir, a persoa resulta particularmente afectada pola acción verbal ou interesada nela. Presenta as formas átonas de CI, en calquera persoa gramatical (me, che lle, nos, vos, lles):

Non quero que te me movas de aquí.

Non me sexas mentireiro.

Cando lles vivían os pais estaban mellor.

Con frecuencia aparece con outros pronomes átonos:

“non gaño para roupa, ao mes ténchema desfeita”

= con tres pronomes átonos: “che” (DS), “me” (CI), “a” (CD)

Poden aparecer as catro formas:

-         E logo que che lle pasou nas gafas ao rapaz?

-         Rompéronchellesmas

= DS + CI +DI + CD

É mesmo frecuente a presenza de máis dun clítico onda o verbo. Cando isto ocorre, a orde que gardan entre si os pronomes segue normas estritas:

.- O reflexivo se, calquera que sexa a súa función, ocupa o primeiro lugar na secuencia, algo que non é extensible aos outros reflexivos: “Nótasechelle ben que está namorada / Que non se che esqueza.

Evitade, pois a construción tan usual, pero incorrecta: *Que non che se esqueza”.

.- Cando hai CI e CD vai primeiro o Indirecto: “Xa mo (me+o) dixo”

.- Se aparece un DS vai antes có CI e có CD: “Dixéronchemo (che, me+o)

.- Se hai ademais un Dativo de Interese, a secuencia sería: DS+CI+DI+CD.

Por último, aclarar que se os pronomes van enclíticos, o de solidariedade sóldase aos outros (“Entregáronchemo”), pero se vai proclítico non se solda: “Non che mo entregaron”