Un pouco de vocabulario

A cantiga de escarnio (II)

Tema 14 do voso libro de Xerais:

Cantiga de escarnio from trafegandoronseis

Levad', amigo, que dormides as manhãas frias;

Do voso libro, editorial Xerais, páxina 214. Cantiga de  Nuno Fernandes Torneol :


Levad', amigo, que dormides as manhãas frias;
todalas aves do mundo d' amor diziam:
                    leda m' and' eu.

Levad', amigo, que dormide' -las frias manhãas;
todalas aves do mundo d' amor cantavam:
                    leda m' and' eu.

Toda-las aves do mundo d' amor diziam;
do meu amor e do voss' en ment' aviam:
                    leda m' and' eu.

Toda-las aves do mundo d' amor cantavam;
do meu amor e do voss' i enmentavam:
                     leda m' and' eu.

Do meu amor e do voss' en ment'aviam;
vós lhi tolhestes os ramos en que siiam:
                      leda m' and' eu.

Do meu amor e do voss' i enmentavam;
vos lhi tolhestes os ramos en que pousavan
                      leda m' and' eu.

Vós lhi tolhestes os ramos en que siiam
e lhis secastes as fontes en que beviam:
                     leda m' and' eu.

Vós lhi tolhestes os ramos en que pousavam
e lhis secastes as fontes u se banhavam:
                      leda m' and' eu.

Estamos ante unha cantiga de amigo porque aparece a palabra "amigo" xa no primeiro verso da primeira cobra, porque está posta en boca dunha muller (sabémolo no refrán, co pronome "eu" e o adxectivo en feminino) e porque presenta os recursos formais propios deste tipo de cantigas, como son o paralelismo e o leixaprén; é ademais, unha cantiga de refrán, xa que o terceiro verso de cada cobra é idéntico, constituíndo o refrán.

Pode pertencer ao subxénero da alba ou alborada posto que a cantiga comeza coa petición ao namorado de que se erga á alba; ademais, neste momento de tempo é cando os namorados escoitan cantar de amor ás aves. Pero fáltanlle ingredientes propios como a recorrencia da palabra alba.

O suxeito lírico da cantiga e único personaxe é a moza namorada que sutilmente nos introduce na contraposición dos sentimentos do namorado grazas ao uso coidado cara a ela, que sinala a antítese do feliz tempo pasado versus triste tempo actual. Como personaxes, poderiamos falar nesta cantiga  dos elementos da natureza, que se amosan claves para entender a relación dos namorados: como a propia amiga, as aves cantan o amor dos namorados na primeira parte da cantiga, mentres que o namorado na segunda se encarga de rachar as pólas e secar as fontes onde os paxaros celebraban o seu amor; é dicir, a natureza, en plena comuñón coa namorada, canta leda cando o amor é compartido, e deixa de facelo (non ten pólas para pousarse nin fonte para beber) cando o amor deixa de ser mutuo. Non só iso, senón que os verbos da segunda parte da cantiga son modificadores da acción que se describían na primeira parte da cantiga.

A cantiga, pois, amósanos a ledicia do amor, da amada ou do amante, mesmo da natureza, nunha primeira parte que abrangue as catro primeiras cobras. Nesta catro primeiras cobras a moza conmina ao namorado para que se erga nas "mañás frías", o que nos suxire que veñen de durmir xuntos, é dicir, que si se produciu o encontro amoroso e a perda de virxindade da doncela (dobre moral da época: social/familia) e nos introduce na ledicia do amor compartido, un amor tan fermoso que "todas as aves do mundo" o proclaman.

A segunda parte da cantiga, as catro últimas cobras, falan do cambio de actitude do namorado, un cambio que non só provoca a tristura na namorada senón en todos os elementos da natureza que xa tiñamos na primeira parte: é o namorado quen, metaforicamente, racha as pólas onde as aves se pousaban para cantar e seca as fontes onde aquelas bebían e se bañaban.

Cantiga de refrán con paralelismo e leixaprén, está composta por oito cobra alternas con medida diferente para cada par de dísticos:
 I-II: 14a, 12a
III-IV: 12c, 11c
V-VI: 11a, 12a
VII-VIII: 12c, 12c

Protoindoeuropeo

Déixovos esta nova que me pareceu de interese e curiosidade. Agardo que a vós tamén:

O idioma dos nosos antepasados 

http://www.huffingtonpost.es/2013/09/29/protoindoeuropeo_n_4012787.html?utm_hp_ref=fb&src=sp&comm_ref=false

Lecturas optativas

Coido que hai para todos os gustos. Habedes topar máis dun libro que vos guste, seguro!. En negriña, os que deberiades ler nalgún momento:

1.      Alcalá, Xavier: A nosa cinza. Galaxia

2.      Aleixandre, Marilar: A compañía clandestina da contrapublicidade, Xerais

3.      Alonso, Fran: Ninguén. Xerais

4.      Ameixeiras, Diego: Todo OK. Xerais.

5.      Amis, Martin: A casa dos encontros. Galaxia

6.      Aneiros, Rosa: Resistencia. Xerais

7.      Atxaga, Bernardo: Obabakoak. Faktoría K

8.      Auster, Paul: Mr. Vértigo. Sotelo Blanco

9.      Auster, Paul: Un  home na escuridade, Galaxia

10.  Autores, varios: Longa lingua, Xerais

11.  Balzac, Honoré de: O tío Goriot. Galaxia

12.  Baricco, Alessandro: Seda. Editorial Rinoceronte

13.  Blanco Amor, Eduardo: A esmorga. Galaxia

14.  Bradbury, Ray: Crónicas marcianas. Xerais

15.  Bukowski, Charles: Servizo de correos, Editorial Hugin e Munin

16.  Caamaño, Begoña: Morgana en Esmelle. Galaxia

17.  Calveiro, Marcos: Settecento. Xerais

18.  Camus: O estranxeiro. Edicións do Cumio

19.  Casares, Carlos: O sol do verán, Galaxia

20.  Castelao: Os vellos non deben de namorarse. Galaxia

21.  Claudel, Philippe: A neta do señor Linh, Rinoceronte

22.  Coetzee, J. M.: Deshonra. Editorial Rinoceronte

23.  Couceiro e outros: Tics, Baía Edicións

24.  Cunqueiro, Álvaro: Merlín e familia. Galaxia

25.  Dávila, Berta: Raíz da fenda. Xerais

26.  De Castro, Rosalía: Follas Novas. Galaxia

27.  De Luca, Erri: Montedidio. Editorial Rinoceronte

28.  De Toro, Suso: Calzados Lola. Xerais

29.  Dorfman, Ariel e Joaquín: A cidade en chamas. Xerais

30.  Eisner, Will: Contrato con Deus. Editorial Rinoceronte

31.  Elorriaga, Unai: Un tranvía cara a SP. Galaxia

32.  Fariña, Goretti: Orlando pendurado. Editorial Xerais

33.  Feijoo, Pedro: Os fillos do mar. Xerais

34.  Fernández Paz, Agustín: Non hai noite tan longa. Xerais

35.  Fernández, M. A.: Lume de cobiza, Galaxia

36.  Ferrandino, Giuseppe: Pericle o negro, Rinoceronte

37.  Ferreiro, Celso Emilio: Longa noite de pedra. Xerais

38.  Ferrín, Méndez: O crepúsculo e as formigas. Xerais

39.  Flaubert, Gustave: Madame Bovary. Galaxia

40.  Freixanes, Víctor: O cabalo de ouros. Galaxia

41.  García Campos, Iván: O imposible de desatar. Galaxia

42.  García López, Xosé Manuel: Pegadas nun labirinto baleiro. Baía

43.  Gómez Pato, Raúl: Choiva, vapor e velocidade, Positivas

44.  Gómez, Lupe: Fisteus era un mundo, A Nosa Terra

45.  Gómez, Lupe: Pornografía. Positivas

46.  Huston, Nancy: Marcas de nacemento. Editorial Rinoceronte

47.  Huxley, Aldous: Un feliz mundo novo. Xerais

48.  Kafka: A metamorfose / O proceso. Sotelo Blanco

49.  Lema, Alberto: Da máquina. Galaxia

50.  López Rodríguez, Xavier: Destrución. Xerais

51.  Lopo, Antón: Obediencia. Galaxia

52.  Lopo, Santiago: Hora Zulú. Galaxia

53.  Malvar, Aníbal C.: Unha noite con Carla. Xerais.

54.  Mayoral, Marina: O anxo de Eva. Xerais.

55.  McCarthy, Cormac: A estrada. Faktoría K

56.  Méndez, Fernando: Deus xogando aos dados. Sotelo Blanco

57.  Moreda, Eva: A Veiga é como un tempo distinto, Xerais

58.  Moure, Teresa: Herba moura  / Unha primavera para Aldara. Xerais

59.  Murado, Miguel Anxo:  Ruído. Relatos de guerra  /  Fin de século en Palestina. Galaxia

60.  Negro, Carlos: Far-west, Xerais

61.  Neira Vilas: Querido Tomás, Ediciós do Castro

62.  Núñez Singala, X. M.: Mar de fondo.  Galaxia

63.  O’Farrell, Maggie: A desaparición de Esme Lennox. Galaxia

64.  Orwell, George: 1984. Faktoría K

65.  Otero Pedrayo: O Fidalgo e outros relatos. Galaxia

66.  Paasilinna, Arto: O muiñeiro ouveador. Rinoceronte

67.  Pavese, Cesare: Oficio de vivir. Galaxia

68.  Pazó, Cándido: A piragua. Laiovento

69.  Pereiro, Lois: Poesía última de amor e enfermidade. Positivas.

70.  Pérez Rei, Mariña: Contrapicados. Sotelo Blanco

71.  Pernas, Gustavo: Comedias paranoicas: Fábula, Xerais.

72.  Piñón, Nélida: A casa da paixón. Galaxia

73.  Portas, Manuel: Faneca Brava. Xerais.

74.  Prado, Miguelanxo: Ardalén. El Patito Editorial

75.  Pratt, Hugo: Corto Maltés. Balada do mar salgado. Galaxia

76.  Puentes, Hixinio: Winnipeg. Xerais

77.  Pullman, Philip: A aurora boreal. Faktoría K

78.  Queipo, Xavier: Malaria sentimental, Sotelo Blanco

79.  Queizán, Mª Xosé: Amor de tango . Xerais

80.  Redondo, Dolores: O gardián invisible. Xerais

81.  Rei Núñez, Luís: O señor Lugrís e a negra sombra. Xerais

82.  Reigosa, Carlos G.: A vitoria do perdedor. Xerais

83.  Reimóndez, María: O club da calceta. Xerais

84.  Reixa, Antón: Látego de algas, Espiral Maior

85.  Risco, Vicente: O porco de pé. Galaxia

86.  Rivas, Manuel: As voces baixas, Xerais

87.  Rivas, Manuel: Todo é silencio, Xerais

88.  Riveiro Coello: As rulas de Bakunin. Galaxia

89.  Ruibal, Rubén: Limpeza de sangue, Xerais.

90.  Salgueiro, Roberto: Eliana en ardentía ou Bernardo destemplado, Xerais

91.  Salinger: O vixía no centeo. Xerais

92.  Sacco, Joe. Palestina. Editorial Rinoceronte

93.  Satrapi, Marjane: Persépole. Editorial Rinoceronte

94.  Scpenavic, Branimir: A boca chea de terra. Rinoceronte

95.  Schmitt, Eric-Emmanuel: O señor Ibrahim e as flores do Corán. Faktoría K

96.  Shakespeare, William: Otelo. Macbeth. Galaxia

97.  Shelley, Mary: Frankenstein ou o moderno prometeo. Galaxia

98.  Smith, Zadie: Da beleza. Galaxia

99.  Spiegelman, Art: Maus. Inrevés Ediciones

100.                   Stein, Gertrude: Tres vidas. Galaxia

101.                   Steinbeck, John: De ratos e homes. Galaxia

102.                   Suárez Abel, Miguel: Nunca te vin chorar. Galaxia

103.                   Süskind, Patrick: O perfume. Sotelo Blanco

104.                   Tabucchi, Antonio: Tristano morre / Afirma Pereira. Galaxia

105.                   Taylor, Kressmann:  Enderezo descoñecido. Xerais

106.                   Thompson, Jim: Os caloteiros. Rinoceronte

107.                   Tolkien: O señor dos aneis. Xerais

108.                   Toro, Suso de: Land Rover  /  Non volvas, Xerais

109.                   Twain, Mark: O forasteiro misterioso. Editorial Hugin e Munin

110.                   Valenzuela, Ramón de: Non agardei por ninguén. Xerais

111.                   Vidal Bolaño, Roberto: A ópera de a patacón, Xerais

112.                   Vidal Bolaño, Roberto: Cochos, Sotelo Blanco.

113.                   Vidal Bolaño, Roberto: Rastros, Edicións Positivas.

114.                   Villar, Domingo:  Ollos de auga  / A praia dos afogados. Galaxia

115.                   Waters, Sarah: A Rolda Nocturna. Galaxia

116.                   Wollstonecraft, Mary: Maria. Editorial Hugin e Munin

117.                   Woolf, Virginia: As ondas. Galaxia

118.                   Zúñiga, Iolanda: Vidas post-it. Xerais

Twitter en galego

A versión galega de Twitter trae consigo un novo vocabulario.

A derivación

A formación de palabras: a derivación (os prefixos e os sufixos) from Román Landín

Familias léxicas irregulares

Étimo latino -> cultismo -> semicultimos -> patrimonial
REGULAM -> regular -> regra -> rella
PLENAM -> plena -> prea(mar) -> chea INSULAM -> insular -> insua -> illa MACULA -> mácula -> mágoa -> mancha

Familias léxicas irregulares de uso máis frecuente
PALABRAS PATRIMONIAIS

Artello, artellar, desartellar, desartellamento

Doer, doente, doenza, doído, dorido
Orde, desorde, contraorde
Vixiar , vixía, vixiante

Herdar, herdeiro, herdo, herdanza
Xerar, xeración, xerador, xeral, xeralmente

Doar, doador, doazón

Lúa, luada, luar, luarada, aluar, aluaxe
Liña, subliñar, subliña, doaliñar
Ter, absterse, conter, deter, entreter, manter, soster, tenza, mantenza . Persoa, persoal, impersoal, persoalmente, persoeiro
Vontade
-------------------------------------------------------------------------------------------------
CULTISMOS E SEMICULTISMOS
Artigo, articular, articulación, articulado, articulista, articulatorio, Dolor, doloroso, dolorosamente, indolencia, indolente
Ordenador, ordenar, ordinario, ordinal, ordenado, subordinar, coordinar, coordenada
Vixilancia, vixilia, vixilante
Hereditario
Dexenerar
Xeneral , xeneralato, xeneralizar, xeneralidade
Donativo
Lunar, lunático
Delinear, delineación, delineante, lineal, interlineal
Continencia, continente, incontinencia, incontinente, tenente, abstinencia
Personalidade, personaxe, personalizar, personalismo, personalista, personificación
Voluntariado, voluntariamente, voluntarioso

Vía